4.06.2013

Synagoga na Tłomackiem

Nazywana Wielką Synagogą, której uroczyste otwarcie miało miejsce 26 września 1876 roku, była niewątpliwie jedną z najwspanialszych budowli XIX wiecznej Warszawy. Majestatyczna budowla, zwieńczona kopułą w kształcie korony została zaprojektowana przez architekta Leonarda Marconiego.

Pomysł na powstanie Świątyni zrodził się za sprawą Ludwika Natansona. Powołano do życia Komitet Budowy Synagogi, wystosował do władz prośbę o zgodę na budowę, którą otrzymano dopiero za drugim razem. Problemem okazało się znalezienie miejsca w którym miałaby powstać Synagoga. Po długich negocjacjach ostatecznie ustalono, że Świątynia zostanie wzniesiona na placu Tłomackie. Na uroczystości otwarcia nie zabrakło ówczesnego prezydenta Warszawy Sokratesa Starynkiewicza. Zebrani zostali powitani w języku polskim przez Izaaka Cylkowa, co było swego rodzaju przyzwoleniem na wygłaszanie kazań w tym języku.

Synagoga mogła pomieścić ponad dwa tysiące wiernych. Pełniła nie tylko funkcję religijną, odbywały się w niej nabożeństwa związane z uchwaleniem Konstytucji 3 maja czy odzyskaniem przez Polskę niepodległości. W świątyni odbyło się także nabożeństwo pogrzebowe marszałka Józefa Piłsudskiego.

http://www.stacjamuranow.art.pl

Rok 1940 był początkiem końca Wielkiej Synagogi. Hitlerowcy rozpoczęli dewastację świątyni, część ozdób i relikwii została rozgrabiona. Budynek był w opłakanym stanie, a szczególnie jego dziurawy dach. W 1942 roku miało miejsce zmniejszenie obszaru getta warszawskiego, a Wielka Synagoga, z której   Hitlerowcy zrobili z niej magazyn, znalazła się poza jego murami. 

Kres Synagogi nastąpił 16 maja 1943 roku, gdy  SS-Gruppenführer Jurgen Stroop osobiście wysadził budynek, co miało być symbolem ostatecznego zlikwidowania dzielnicy żydowskiej. W latach powojennych pojawiał się temat odbudowy świątyni, jednak jedynie na planach się skończyło. Natomiast w latach 50 XX wieku postanowiono wybudować w miejscu Synagogi wieżowiec, nazywany Błękitnym. Budowa trwała aż do 1991 roku, a długi czas realizacji inwestycji przez wielu był obarczany klątwą rabina, związaną z profanacją świętego miejsca.



Obecnie niedaleko Muzeum Niepodległości znajduje się makieta Wielkiej Synagogi i placu Tłomackie autorstwa Jana Strumiłło, którą można oglądać do końca wakacji